پوکی استخوان چیست ؟
پوکی استخوان یا استئوپروز به کاهش توده استخوانی و سست شدن بافت استخوانی گفته می شود که نهایتا منجر به شکستن استخوان می شود.
علائم پوکی استخوان
به کاهش تراکم استخوان بیماری خاموش هم گفته می شود، زیرا در مراحل اولیه، علامتی ندارد و همین باعث می شود تشخیص با مشکل مواجه شود.
عوارضی که پوکی استخوان با آن مشخص می شود:
- شکستگی خودبخودی یا ایجاد شکستگی با کمترین ضربه به استخوان ها
- درد شدید کمر در نقطه ای خاص
- قوز پشت
- کوتاه شدن قد نسبت به دوران جوانی ( بیشتر از ۵/۲ سانتی متر)
عوامل غیر قابل کنترل و پیشگیری در پوکی استخوان
علل پوکی استخوان می تواند به خاطر جنسیت , سن , یائسگی , سابقه خانوادگی , نوع استخوان بندی , نژاد و ابتلا به بیماری باشد. این عوامل غیر قابل پیشگیری در ضعیف شدن استخوان هستند.
۱- جنسیت
شیوع پوکی استخوان در زنان بیشتر از مردان است و شکستگی ناشی از آن در زنان تقریبا چهار برابر مردان می باشد.
۲- سن
با افزایش سن، احتمال بروز پوک شدن استخوان بیشتر می شود.
۳- یائسگی
در هنگام یائسگی تولید هورمون استروژن از تخمدان متوقف می شود. بنابراین بعد از یائسگی، سرعت کاهش توده استخوانی بالا می رود. شایان ذکر است زنانی که قبل از سن ۴۵ سالگی یائسه می شوند یا کسانی که تخمدان هایشان با جراحی برداشته می شود بیشتر در معرض کاهش تراکم استخوان هستند.
۴- سابقه خانوادگی
وراثت بر تراکم استخوانی و سرعت کاهش آن اثر دارد.
۵- نوع استخوان بندی
استخوان بندی ظریف و کوچک، داشتن قدی کوتاه و لاغر بودن فرد را مستعد این بیماری می کند.
۶- نژاد
برخی از نژادها مانند ساکنین اروپای شمالی یا آسیای جنوب شرقی بیشتر در خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند.
۷- ابتلا به برخی از بیماری ها
بیماری هایی نظیر پرکاری تیروئید ، پرکاری یا کم کاری پاراتیروئید ، کم کاری غدد جنسی و کم کاری یا پرکاری غدد فوق کلیوی می توانند فرد را در معرض ابتلا به این بیماری قرار دهند.
عوامل قابل کنترل و پیشگیری در پوکی استخوان
۱- وزن
کم بودن وزن بیش از حد طبیعی نسبت به وزن طبیعی برای سن و قد سبب کاهش استحکام استخوان ها می شود.
برای آگاهی بیشتر بهترین و موثرترین روش لاغری را مطالعه کنید.
۲- تحرک
عدم تحرک و فعالیت ، روند کاهش توده استخوانها را تسریع می کند.
۳- تغذیه
مصرف ناکافی کلسیم و ویتامین د به تدریج سبب پوک شدن استخوانها می شود.
۴- دخانیات
مصرف سیگار از جمله عواملی هستند که نقش آن در بروز پوکی استخوان ثابت شده است.
۵- استفاده طولانی از برخی داروها
بعضی از داروها نظیر کورتون ، کاربامازپین و هپارین سبب کاهش تراکم استخوانها می شود.
افرادی که یک یا چند مورد از عوامل ایجاد کننده پوکی استخوان را دارند ، زنان بالای ۶۵ سال و مردان بالای ۷۰ سال ، زنانی که دچار یائسگی زودرس شده اند، افرادی با سابقه خانوادگی بیماری پوکی استخوان و همچنین افرادی که در اثر ضربه خفیف دچار شکستگی شده اند، بهتر است درباره این بیماری با پزشک خود مشورت کنند.
تشخیص پوکی استخوان
آزمون سنجش تراکم استخوان دقیق ترین و اصلی ترین روش تشخیص پوکی استخوان است سایر روش ها به منظور تکمیل جمع آوری اطلاعات و انتخاب درمان مناسب به کار می روند.روشهای تشخیص پوکی استخوان عبارتند از :
۱. رادیولوژی ساده
معمولا تا وقتی بیش از ۳۰ درصد از تراکم استخوان کاسته نشود، تغییری در عکس ساده مشاهده نخواهد شد. نکته قابل ذکر اینست که بررسی های رادیولوژی بیشتر به منظور تشخیص و تایید شکستگی های ناشی از پوکی استخوان به کار می رود و نه برای تشخیص بیماری.
۲. بررسی های آزمایشگاهی
با این روش وضعیت اولیه بیمار و نیز برخی از علل پوکی استخوان که ناشی از بیماری های دیگر است مورد بررسی قرار می گیرد.
۳. سنجش تراکم استخوان
نوعی عکسبرداری است برای بررسی کیفیت استخوان های ستون فقرات کمری، استخوان ران، لگن وگاها مچ دست انجام می شود. این روش معمولا هر۵-۳ سال تکرار می گردد تا وضعیت تراکم استخوان را نشان دهد.
پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان
دوری از عوامل خطر ایجاد پوکی استخوان از مهمترین روشهای پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان می باشد.
- کنترل مناسب وزن: از لاغری یا چاقی بیش از حد اجتناب کنید.
- تغذیه مناسب: مصرف صحیح مواد غذایی به ویژه غداهای حاوی کلسیم و ویتامین د
- انجام فعالیت فیزیکی مداوم و متعادل: حداقل ۳۰ دقیقه پیاده روی روزانه
- تجویز داروهای مکمل پیشگیری از پوکی استخوان توسط پزشک درافرادی که داروهایی مصرف می کنند که پوکی استخوان ایجاد می کنند.
برای آگاهی بیشتر مقاله ۱۴ راه آسان کاهش وزن بدون ورزش و رژیم غذایی را مطالعه کنید.
ورزش و پوکی استخوان
به طور کلی سه دسته فعالیت ورزشی برای بیماران مبتلا به پوکی استخوان توصیه می شود:
۱.فعالیت هایی که باعث افزایش توده استخوانی می شوند.
- ورزش های تحمل وزن که در این ورزش ها، عضلات و استخوان ها بر خلاف نیروی جاذبه فعالیت می کنند. از جمله این ورزش ها می توان به دویدن آهسته، پیاده روی، بالا رفتن از پله ها، ورزش های هوازی، والیبال، بسکتبال و راه رفتن در آب اشاره نمود.
- ورزش های مقاومتی فعالیت هایی هستند که با استفاده از کشش عضلات، به تقویت توده عضلانی و استحکام استخوان کمک می کنند. این ورزش ها شامل وزنه برداری، ژیمناستیک، شنا، دوچرخه سواری و کار با دستگاههای ورزشی ثابت می باشند.
۲. فعالیت هایی که به حفظ تعادل کمک می کنند.
بهبود تعادل می تواند به کنترل حرکات بدن و پیشگیری از سقوط کمک نماید.
۳. فعالیت هایی که وضعیت قرارگیری بدن در حالت نشسته و ایستاده را تصحیح می کنند:
این دسته از ورزش ها برای بیماران مبتلا به پوکی استخوان بسیار مفید می باشند.
نکات مهم پیرامون ورزش در پوکی استخوان
در بیماران مبتلا به پوکی استخوان با کاهش قابل توجه در تراکم استخوان، به ویژه در ناحیه مهره ها و لگن، ورزش با شدت زیاد و فعالیت هایی که خطر سقوط را افزایش می دهند ممنوع می باشد.
برای افراد مسن تر، ورزش های نگهدارنده وزن مانند شنا، پیاده روی در آب، دوچرخه سواری و دوچرخه سواری و دوچرخه ثابت مناسب است.
ورزش های تحمل وزن بهتر است حداقل ۴ بار در هفته و هربار به مدت ۳۰ دقیقه انجام شود. اگر محدودیت هایی مانند کاهش تراکم استخوان وجود داشته باشد، ورزش های تحمل وزن با فشار کم و ورزش های بدون تحمل وزن گزینه های مناسب تری هستند. افراد مبتلا با پوکی استخوان از ورزش های شدید، پرش ناگهانی و سریع اجتناب کنند.
پوکی استخوان و ورزش های تمرکزی
ورزش های تمرکزی مثل یوگا می توانند به سالم نگه داشتن استخوان های شما کمک کند. افراد مبتلا به پوکی استخوان، قبل از حضور در کلاس های این نوع ورزش ها حتما مربی خود را از بیماری خود آگاه کنند.
نکات مهم در انجام ورزش های تمرکزی
۱.خودداری از فعالیت هایی که با حرکات چرخشی شدید و یا خم شدن قسمت فوقانی ستون فقرات همراه است.
۲.از خم کردن بیش از حد گردن به سمت عقب پرهیز شود.
۳.از موقعیت هایی که در آن وزن به طور مستقیم بر روی گردن وارد می شود خودداری گردد.
پیشگیری از زمین خوردن در سالمندان
پبشگیری از زمین خوردن در هر سنی مهم است اما رعایت این مساله در مبتلایان به پوکی استخوان اهمیت بیشتری دارد چرا که این افراد استخوان های سستی دارند که به آسانی می شکتند. برخی از افراد مسن بعد از سقوط ممکن است برای همه عمر ناتوان و خانه نشین شوند.
مصرف داروهای خواب آور، وجود مشکلات بینایی و عضلانی و عدم تعادل از عوامل ایجاد سقوط هستند. به سالمندان توصیه می گرد در لحظه سقوط، اشیاء ثابت پیرامون خود را با دست بگیرند.
نکاتی درباره سطح زمین برای پیشگیری از سقوط
- وسایل اضافی را از سطح زمین بردارید.
- از ثابت بودن قالیچه ها اطمینان یابید.
- وسایل منزل را در جای ثابت و همیشگی قرار دهید.
- از روشنایی مناسب اتاق ها، راهروها، راه پله ها و ورودی اطمینان حاصل نمایید.
- در هنگام تاریکی هوا حتما مسیر عبور را روشن نمایید.
- پله ها را با کفپوشی که به خوبی به سطح زیرین خود چسبیده است مفروش کنید.
خرید گن لاغری
تب گیر، نمایندگی فروش گن فاجات Fajate کلمبیا مرکز خرید انواع گن بعد از عمل جراحی زیبایی و لاغری با گارانتی اصالت کالا
تغذیه مناسب در پوکی استخوان
غذاهایی که می خوریم حاوی ویتامین ها، مواد معدنی و مغذی متنوعی هستند که در یک رژیم غذایی متعادل سبب می شود بدن انسان سالم باقی بماند. در این میان کلسیم و ویتامین و برای داشتن استخوانهای قوی از اهمیت بیشتری برخوردار است.
دارو درمانی در پوکی استخوان
۱.مواد معدنی که برای رشد و بازسازی استخوان ها لازم هستند مانند کلسیم و ویتامین د
۲.داروهایی که جهت جلوگیری از تخریب و بازجذب استخوان و بهبود بازسازی آن مصرف می شوند.
۳.داروهایی که ساخته شدن استخوان را تحریک می کنند.
پوکی استخوان و جایگزین هورمونی
درمان جایگزینی هورمونی یک اصطلاح کلی برای تمام انواع درمان جانشینی با استروژن می باشد که ممکن است همراه با پروژسترون به صورت دوره ای یا مداوم به کار رود. این درمان معمولا پس از شروع دوران یائسگی یا در خانم هایی که هردو تخمدان آنها توسط عمل جراحی برداشته شده تجویز می گردد. این درمان می تواند از شکستگی مهره ای، غیر مهره ای و لگن در این افراد جلوگیری کند. البته لازم است مضرات استفاده از آن در برابر منافع آن مورد ارزیابی قرار گیرد.
مضرات درمان جایگزینی هورمون
- خونریزی واژینال یا لکه بینی
- سرطان پستان
- لخته های وریدهای عمقی
- احتباس مایعات
- بیماری های کیسه صفرا
- اختلالات خلق و خوی و اختلالات شناختی
پنج گام برای داشتن استخوان های سالم و پیشگیری از پوکی استخوان
- هر روز طبق مقدار توصیه شده کلسیم و ویتامین د مصرف کنید.
- ورزش های تحمل کننده وزن را به طور منظم انجام دهید.
- از مصرف سیگار و الکل خودداری کنید.
- با پزشک خود در مورد سلامت استخوان هایتان مشورت کنید.
- در هنگام مناسب آزمون سنجش تراکم استخوان را انجام دهید.
