بیماری دیابت چیست؟
قند خون در بدن به عنوان سوخت برای سلول ها عمل کرده و باعث تداوم حیات آنها می شود. در صورتی که مقدار قند خون از حد طبیعی آن یعنی (۱۰۰-۷۰ میلی گرم در دسی لیتر) بالاتر یا پائین تر ( بیماری دیابت ) رود، به مرور زمان باعث آسیب بدن می شود.
اگر میزان قند خون در بدن انسان از یک حدی پایین تر بیاید ، سلول ها و بافت های بدن دچار بحران و کمبود انرژی شده ، نمی توانند کار خود را به خوبی انجام دهند، مثلا چشم دچار تاری دید ، عضلات دچار ضعف و قلب دچار تپش می گردد. بیشترین آسیب ناشی از کاهش قند خون ، به بافت های عصبی مثل مغز است چون مغز نمی تواند قند را ذخیره کند.
انسولین هورمونی است که از غده لوزالمعده یا پانکراس ترشح گردیده و باعث تنظیم قند خون می شود و مانند کلیدی برای ورود قند به درون سلول ها عمل می کند.
در مقابل انسولین، هورمون هایی وجود دارند که قند خون را بالا می برند. این هورمون ها در مواقع استرس در خون افزایش یافته و باعث بالا رفتن قند خون می شوند.
دیابت یکی از بیماری های مزمن غیر واگیر و شایع ترین بیماری مربوط به سوخت و ساز بدن در انسان است که با بالا بودن قند خون در بدن شناخته می شود و به علت ناتوانی بدن در تولید یا مصرف انسولین پدید می آید.
انواع دیابت
به طور کلی دیابت را به دو نوع شیرین و بی مزه تقسیم می کنند.
- دیابت شیرین غالبا در اثر اختلال در ترشح انسولین و یا مقاومت به آن ایجاد می شود.
- دیابت بی مزه در اثر اشکال در هیپوفیز و یا کلیه ها به وجود آمده و قند خون بیمار طبیعی است و به خاطر این که در ادرار این افراد قندی وجود ندارد به این بیماری، دیابت بی مزه می گویند.
تقسیم بندی دیابت شیرین یا مرض قند
دیابت شیرین یا مرض قند را به طور کلی به سه نوع عمده، یعنی دیابت نوع۱، دیابت نوع۲ و دیابت حاملگی تقسیم بندی می کنند. هرچند انواع دیگر دیابت ، در اثر مصرف دارو مثل کورتون و یا در اثر بعضی بیماری های دیگر بروز می کند.
دیابت نوع ۱ ( دیابت جوانان )
۵ تا ۱۰ در صد از کل بیماران قندی را تشکیل می دهد. این بیماری سریع و با نمایی مشخص، حداکثر ظرف مدت یک ماه از ابتلا به آن، در کودکان و نوجوانان خود را نمایان می سازد و ممکن است با بیماری هایی مثل تیروئید یا سلیاک و …همراه باشد. دیابت نوع ۱ را دیابت وابسته به انسولین نیز می نامند زیرا هورمون انسولین در خون آن ها وجود نداشته و برای ادامه حیات خود، مجبور به تزریق انسولین هستند. تغییر در عوامل محیطی نقش محسوسی در کاهش ابتلا به دیابت نوع ۱ ندارد.
کنترل قند خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع۱، فقط با تزریق انسولین صورت گرفته و قرص های ضد قند خوراکی قادر به کنترل قند خون این افراد نیستند؛ این بیماران در معرض نوسانات (کاهش یا افزایش) شدید قند خون هستند.
بیماری دیابت نوع ۲
که اکثر قریب به اتفاق (حدود۹۰ درصد) بیماران قندی را تشکیل می دهد، معمولا بعد از ۳۰ سالگی و در افرادی که در خانواده آنها بیماری دیابت وجود داشته و یا وزن اضافی دارند به وجود می آید. دیابت نوع ۲ را دیابت غیر وابسته به انسولین می نامند؛ زیرا انسولین در خون این افراد وجود دارد و برای کنترل قند خون می توانند از قرص های پایین آورنده قند نیز استفاده کنند.
برای کاهش وزن مقاله بهترین و موثرترین روش لاغری را مطالعه کنید.
دیابت دوران بارداری
دیابت دوران بارداری به دو شکل خود را نشان خواهد داد:
- زنانی که قبل از بارداری مبتلا به دیابت بوده و اکنون باردار شده اند.
- زنانی که قبل از بارداری بیماری قند نداشته و به علت بارداری دچار مرض قند شده اند؛ اکثر زنان باردار دیابتی، در این گروه قرار دارند.
برای تشخیص مرض قند حاملگی باید از آزمایش مخصوص تست تحمل گلوکز استفاده نمود. زیرا طبیعی بودن قند ناشتا رد کننده دیابت بارداری نمی باشد. بهترین زمان انجام ابن آزمایش در هفته های ۲۴ تا ۲۸ بارداری است.
برای آگاهی بیشتر مقاله مراقبت های کامل دوران بارداری را مطالعه کنید.
زنانی که قبل از بارداری به دیابت حاملگی مبتلا بوده اند، به خاطر روشن بودن وضعیت مرض قند ، نیازی به انجام آزمایش تست تحمل گلوکز نداشته و اقدامات درمانی آن ها با انسولین، متفورمین و یا ترکیبی از هردو بایستی به دقت ادامه یابد. بهتر است زنان باردار مبتلا به دیابت حاملگی برای کنترل قند خونشان از انسولین استفاده کنند.
نکته قابل توجه این است که رژیم غذایی اساس درمان دیابت بارداری است.
خرید گن لاغری
تب گیر، نمایندگی فروش گن فاجات Fajate کلمبیا مرکز خرید انواع گن بعد از عمل جراحی زیبایی و لاغری با گارانتی اصالت کالا
علایم بیماری دیابت
سه علامت اصلی و معروف بیماری قند خون شامل علایم زیر است :
- کاهش وزن بی دلیل
- پرنوشی (تشنگی مداوم)
- پرادراری (ادرار مداوم)
معمولا این سه علامت، با همدیگر و در همه بیماران مشاهده نمی شوند ولی این علائم را در بیماران مبتلا به دیابت نوع۱ به طور واضح تر و مشخص تر از مبتلایان به دیابت نوع ۲ می توان مشاهده کرد. در دیابت نوع ۲ به خاطر کمبود انسولین یا مقاومت نسبت به آن، قند خون از حد طبیعی بالا رفته و درعین حال به خاطر گرسنگی سلول های بدن (به دلیل عدم ورود قند به درون سلول ها)، بیمار احساس گرسنگی کرده و مجبور به استفاده بیشتر از غذا می شود. در این حالت، اگر در میزان فعالیت روزانه فرد تغییری ایجاد نشده ولی با احساس گرسنگی نیازمند مصرف غذای بیشتری شدید، وزن افزایش پیدا می کند.
در فرد مبتلا به بیماری قند ، به دلیل عدم ورود قند به درون سلول ها، علائمی مانند احساس گرسنگی زودرس، احساس خستگی و بیقراری، تاخیر در بهبود زخم ها، تغییر عادات دفع، تاری دید، گزگز شدن دست و پا و…مشاهده می شود.
با کاهش خون رسانی و افزایش میزان قند خون، این مشکلات تشدید می شود و علاوه بر گرفتاری عروق قلبی، به اعضای حیاتی بدن یعنی اعصاب، کلیه ها و چشم ها آسیب می رسد.
عوامل ابتلا به دیابت
با گسترش زندگی شهرنشینی امروزی و افزایش مواد غذایی پر انرژی و کاهش فعالیت بدنی، بروز و شیوع بیماری قند در جوامع بشری افزایش چشمگیری داشته است.
- افراد بالای ۴۵ سال و کلیه افراد زیر۴۵ سال که دارای خصوصیاتی مثل چاقی، داشتن چربی یا فشار خون ، کم تحرکی، سابقه مثبت دیابت در خانواده و…هستند ؛ باید با انجام آزمایش خون از وضعیت قند ناشتای خود مطلع شوند.
- افرادی که قند خون ناشتای آن ها زیر ۱۰۰ باشد طبیعی و افرادی که دو بار قند خون ناشتای آن ها مساوی و یا بالاتر از ۱۲۶ باشد به دیابت مبتلا می باشند.
- کسانی که قند خون ناشتای آن ها بین ۱۰۰ تا ۱۲۶ باشد، افراد مستعد به بیماری قند بوده و برای پیشگیری از دیابت باید شیوه زندگی خود را تغییر دهند.
عواملی مثل ژنتیک، چاقی، سن، بی تحرکی و…باعث افزایش بروز و شیوع دیابت در یک جامعه می شوند. بنابراین باید به سلامت خود اهمیت زیادی دهند.
رژیم غذایی دیابت
یکی از مباحث مهم در بیماری قند ، رژیم غذایی است. متاسفانه باورهای غلط و غیر علمی زیادی در زمینه مصرف مواد غذایی و بیماری قند ( مثل ممنوعیت مصرف میوه ها برای بیماران قندی ) در بین افراد جامعه وجود دارد.
رژیم غذایی مناسب در بیماران دیابتی دارای دو اصل تغذیه یعنی تعادل و تنوع می باشد که این دو اصل باید در غذای مصرفی روزانه این افراد رعایت گردد.
توصیه می شود بیماران دیابتی مصرف الکل، مواد غذایی چرب و انواع شیرینی جات را به شدت محدود کنند.
بهترین رژیم غذایی برای بیماران قندی ، غذاهایی است که از گروه های مختلف مواد غذایی در آن استفاده شده باشد. بهتر است افراد مبتلا به بیماری قند ، به جای سه وعده غذای معمول، از پنج تا شش وعده غذا در روز استفاده کرده، به طوری که کل غذای روزانه را در این وعده ها تقسیم کنند.
عوارض بیماری دیابت
عوارض بیماری قند به دو دسته عوارض زودرس دیررس تقسیم بندی می شود.
- عوارض زودرس شامل کاهش و یا افزایش قندخون است که هردو می تواند باعث کاهش سطح هوشیاری شود.
- عوارض دراز مدت و دیررس دیابت می توان به آسیب بافت های حیاتی بدن مثل اعصاب، چشم ها و کلیه ها اشاره کرد.
بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ به محض تشخیص بیماری در خود باید نسبت به انجام مشاوره های تخصصی مانند چشم، قلب و کلیه اقدام نمایند.
- از عوارض شایع گوارشی در دیابت، می توان به یبوست و در بعضی مواقع اسهال شبانه همراه با یبوست متناوب اشاره کرد.
برای درمان این عوارض گوارشی در دیابت، ضمن کنترل دقیق خون، توصیه می شود از غذاهای کم حجم و در فواصل زمانی کم و همچنین غذاهای کم چرب با فیبر کافی استفاده شود.
- کاهش عملکرد سلول های دفاعی از یک طرف و کاهش خون رسانی در بدن افراد دیابتی از طرف دیگر، بیماران دیابتی را مستعد ابتلا به عفونت های مختلف توسط باکتری های فرصت طلب می کند.
- ضایعات مخملی شکل در ناحیه گردن و آرنج دست می تواند خبر از مقاومت به انسولین و احتمال ابتلا به دیابت نوع۲ را در شخص داشته باشد.
توصیه می شود برای پیشگیری از عوارض دراز مدت، قند خون سه ماهه( HbA1C ) در حد مناسبی تنظیم شود.
زخم پای دیابتی
به دلیل از بین رفتن حس درد، لمس و موقعیت در بیماران قندی ، این افراد نمی توانند متوجه ورود اجسام توک تیز به پایشان گردند، در نتیجه پای این بیماران به راحتی می تواند دچار زخم، عفونت و حتی تغییر شکل شود.
بررسی هرشب پاها قبل از خواب، استفاده از کفش و جوراب مناسب، تمیز نگه داشتن و شستشوی مرتب پاها قبل و بعد از فعالیت روزانه، کنترل دقیق قند خون، ترک سیگار و … می تواند از به وجود آمدن زخم پا در بیماران دیابتی جلوگیری کند.
